Architektura odrodzenia to piękny nurt, który pojawił się na terenie całej Europy w XV wieku. Jak wyglądała idealna budowla renesansowa? Jacy byli najpopularniejsi architekci ery renesansu? Między innymi na te pytania odpowiemy w tym artykule!

Architektura w renesansie — informacje podstawowe

Renesans to epoka, która obejmowała okres od wczesnego do wczesnego okresu nowożytnego w Europie, mniej więcej między 1300 a 1600 rokiem, choć to oczywiście umowny zakres dat. W tym okresie na architekturę, naukę, filozofię, sztukę i inne aspekty kultury ogromny wpływ wywarło ponowne odkrycie klasycznego antyku i związanych z nim idei. Jak rozwijało się budownictwo renesansowe?

W szczególności architekci renesansu studiowali starożytnych Rzymian, Greków i inne narody, które w starożytności wznosiły znaczące budowle. Architekci renesansowi czerpali inspirację dla swoich dzieł także z Biblii, naśladując style klasyczne oraz współczesną architekturę gotycką (tzw. architekturę przejściową), która była popularna w średniowiecznej Europie. Z biegiem lat budynki renesansowe pojawiały się nie tylko na zachodzie, ale i we wschodniej części kontynentu.

W okresie renesansu architekci zaczęli opierać się na obliczeniach matematycznych i regułach jako narzędziach w swoich projektach, w przeciwieństwie do tradycji czy indywidualnego postrzegania. W tym samym czasie zaczęli też zmieniać podejście do architektury jako formy sztuki i zaczęli ją postrzegać przede wszystkim jako praktyczne rzemiosło. Główne budowle renesansowe, takie jak pałac Whitehall w Anglii czy bazylika św. Piotra w Rzymie, są doskonałymi przykładami zastosowania klasycznych zasad w architekturze.

Jakie były cechy charakterystyczne budownictwa renesansowego?

Architektura epoki renesansu charakteryzowała się częstszym stosowaniem klasycznych zasad architektonicznych, takich jak symetria, geometria i elewacja. Wykorzystanie zasad architektury klasycznej nie było czysto praktyczne; odzwierciedlało również renesansowe przekonanie, że ludzkość rozwinęła się ponad potrzebę pewnych przesądnych praktyk związanych z architekturą średniowieczną. 

Kolejną cechą charakterystyczną architektury renesansowej było zastosowanie nowych materiałów, takich jak żelazo do elementów konstrukcyjnych i cegła. Te zmiany w materiałach budowlanych odzwierciedlały pragnienie większej trwałości i stabilności, a także bardziej praktycznego zastosowania tych materiałów.

Najważniejsze cechy architektury renesansowej

Przede wszystkim była to symetria kompozycji, czyli cecha architektoniczna, dzięki której obiekt lub budynek jest zestawiony w taki sposób, że jego części wydają się być tej samej wielkości, kształtu i wagi. Wraz z rozłożeniem ciężaru wielkość części powinna być taka sama jak całości. 

Symetria tworzy zatem równowagę w obiekcie lub budynku i sprawia, że obiekt wydaje się większy, niż jest w rzeczywistości. Stwarza również poczucie porządku i harmonii w obiekcie lub budynku. Renesansowy ideał symetrii niemal na pewno wywodzi się z architektury klasycznej, podobnie jak takie elementy renesansowe jak pilastro (kolumna nośna zwieńczona wystającą intarsją), porządek koryncki oraz tryglify i metopy (duże elementy rzeźbiarskie znajdujące się na fryzie budynku). Przykłady architektury renesansu mają jeszcze jeden wspólny fundament — geometrię.

Architekci często wykorzystywali formy geometryczne do tworzenia otworów w budynkach, takich jak łuki lub otwory tworzone przez kształty półokrągłe, lub eliptyczne. Architekci stosowali również geometrię kompozycji do tworzenia podziałów lub wydzielania przestrzeni w budynku, np. w rozmieszczeniu pomieszczeń na piętrze lub w tworzeniu korytarza czy przedsionka.

Najpopularniejsi architekci renesansu – te nazwiska warto znać!

– Leon Battista Alberti — czołowy architekt i uczony renesansu. Jego traktat “O malarstwie” jest uważany za jedną z najbardziej wpływowych książek w historii architektury. – Piotra w Rzymie oraz Sant’Andrea delle Fratte, kościół, który posłużył jako wzór dla architektury powstającego Koloseum. 

– Federico Lombardi – wysoko wykwalifikowany architekt renesansowy, zaprojektował Palazzo Ducale w Udine, który jest uważany za jeden z najważniejszych przykładów włoskiej architektury renesansowej. 

– Francesco Negroni – wybitny architekt renesansowy i rzeźbiarz, który zbudował Villa Negroni w Terni we Włoszech. 

– Andrea Palladio – uważany za jednego z najważniejszych architektów renesansu, autor wielu książek o architekturze. Zaprojektował Il Certosa w Vicogne we Włoszech, uważaną za jedną z najważniejszych budowli renesansowych w Europie. 

– Brunelleschi – jeden z najsłynniejszych architektów renesansu, zaprojektował Duomo we Florencji, uważane za jedną z najważniejszych budowli renesansowych w Europie. 

– Vignola – czołowy architekt i projektant renesansowy, zaprojektował Palazzo Farnese, uważany za jedną z najważniejszych budowli renesansowych w Rzymie.

Budowle sakralne — czym wyróżniał się plan kościoła renesansowego?

Najważniejsze dla renesansowych artystów i architektów było pragnienie stworzenia bardziej stabilnego i trwałego stylu budowania niż ten, który stosowano wcześniej. Doprowadziło to do zwrócenia większej uwagi na elementy konstrukcyjne budynku, co z kolei spowodowało położenie większego nacisku na elementy przestrzenne i geometryczne w projektowaniu budowli sakralnych. 

Cechą charakterystyczną renesansowego planu kościoła było skrzyżowanie budynku z nawą. Ten krzyżowy plan był bezpośrednią emulacją klasycznych porządków, gdzie nawa była krzyżem “wewnętrznym”, a transept “zewnętrznym”. Renesansowy kościół charakteryzował się także wyraźnymi elementami przestrzennymi, takimi jak kolumny, pilastry i okna, które tworzyły podziały między pomieszczeniami na parterze lub w nawie i pozwalały na wizualne wyrażenie przestrzeni na wyższych kondygnacjach.

Cechy architektury renesansowej — podsumowanie

Architektura renesansowa charakteryzowała się częstszym stosowaniem zasad architektury klasycznej, takich jak symetria, geometria i elewacje. Wykorzystanie architektury klasycznej nie było czysto praktyczne; odzwierciedlało również renesansowe przekonanie, że ludzkość rozwinęła się ponad potrzebę pewnych przesądnych praktyk związanych z architekturą średniowieczną. 

Kolejną cechą charakterystyczną architektury renesansowej było zastosowanie nowych materiałów, takich jak żelazo do elementów konstrukcyjnych i cegła. Te zmiany w materiałach budowlanych odzwierciedlały pragnienie większej trwałości i stabilności, a także bardziej praktycznego zastosowania tych materiałów. Jak widzisz, cechy architektury renesansu, która bardzo mocno odcisnęła swoje piętno na kulturze europejskiej, opierały się na bardzo prostych założeniach. Nie powinno więc dziwić, że nawet dziś, budowle renesansu w Europie uchodzą za jedne z najpiękniejszych, jakie kiedykolwiek powstały!